معنای این حدیث که می‌گوید؛ بهترین چیز برای زن آن است که نه او مردی را ببیند و هیچ نا محرمی هم او را نبیند چیست؟ آیا سند درستی دارد؟
محدّثین از امام علی(ع) حکایت کرده‌اند: روزی در جمع عدّه‌ای از اصحاب و یاران نشسته بودیم که حضرت رسول(ص) سؤال فرمود: بهترین چیز برای زن چیست؟ و هیچ یک از افراد جواب مناسبی برای آن نداشتند. هنگامی که من به منزل، نزد فاطمه(س) آمدم، موضوع را برای ایشان، مطرح کردم که امروز پیامبر خدا چنین سؤالی را بیان نموده است؟ حضرت فاطمه اظهار داشت: آیا هیچ کدام از اصحاب جواب آن را ندانستند؟ گفتم: خیر، کسی جوابی نداد. پس از او اظهار نمود: بهترین چیزی که برای زن سعادت بخش و مفید می‌باشد، آن است که مرد نامحرمی را نبیند و هیچ مرد نامحرمی نیز او را نبیند. امام علی(ع) افزود: چون شب فرا رسید، در جلسه‌ای با حضور اصحاب و رسول خدا(ص) مشارکت نموده و من گفتم: یا رسول اللّه، از ما سؤال کردی: چه چیزی برای زن بهتر است؟ اکنون جواب آن را آورده‌ام و آن این که بهترین چیز برای زن آن است که مردی را نبیند و هیچ مرد نامحرمی هم او را نبیند. حضرت رسول فرمود: چه کسی این پاسخ را گفته است؟ گفتم: فاطمه زهراء. حضرت فرمود: بلی، دخترم راست گفته است، همانا که او پاره تن من می‌باشد. (احقاق الحقّ: ج۲۵، ص۳۵۰، اعیان الشّیعة: ج۱، ص۳۲۲).
حدیث مطرح شده، در کتب اربعه (کتاب‌های چهار گانه) حدیثی شیعه وجود ندارد. اما در برخی از منابع بعدی؛ مانند دعائم الاسلام[۱] و مناقب ابن شهر آشوب[۲] حدیثی با همین مضمون، البته بدون سند و به صورت خلاصه ذکر شده است. بنابر این، از آن جا که این حدیث در متون اولیه روایی نیامده، و در موارد دیگر نیز بدون سند ذکر شده است؛ لذا طبیعی است که از نظر سندی قابل اعتماد نباشد.
از این روایت، حرمت حضور زنان در اجتماع برداشت نمی‌شود؛ چرا که آنچه در متن روایت آمده، با سیره و منش خود حضرت زهرا(س) مخالف است[۳] به این دلیل که آن حضرت در مواقع لزوم و ضروری در اجتماع حاضر می‌شده، و هم او مردان را می‌دیده و هم آنان او را می‌دیدند.[۴] بنابر این، حدیث در مقام بیان این حکم شرعی نیست که به هیچ وجه زنان و مردان مجاز به گفت و گوی با هم نیستند و یا مجاز نیستند همدیگر را ببینند، بلکه در مقام بیان یکی از ارزش‌های اخلاقی است، و آن این که تا جایی که امکان دارد، باید ارتباط و برخوردهای روزمره میان مردان و زنان نامحرم به حداقل ممکن برسد.
پی نوشت:
[۱] تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، دعائم‌الإسلام، ج۲، ص۲۱۵،دار المعارف، مصر، ۱۳۸۵ق. «و عن علی(ع) أنه قال قال لنا رسول الله(ص) أی شی‌ء خیر للمرأة فلم یجبه أحد منا فذکرت ذلک لفاطمة(ع) فقالت ما من شی‌ء خیر للمرأة من أن لا تری رجلا و لا یراها فذکرت ذلک لرسول الله(ص) فقال صدقت إنها بضعة منی».
[۲] ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب(ع)، ج۳، ص۳۴۱، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ۱۳۷۹ق.«قال النبی لها أی شی‌ء خیر للمرأة قالت أن لا تری رجلا و لا یراها رجل فضمها إلیه و قال ذریة بعضها من بعض».
[۳] ر. ک: کلینی، کافی، ج۵، ص۵۲۸،دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ش.
[۴] همان، ج۱، ص۴۶۰، ح ۵.
